EHUren Osasunaren Gizarte Baldintzatzaile eta Aldaketa Demografikoari Buruzko Ikerketa Taldeak (OPIK) egindako azterlan batek genero-desberdintasun nabarmenak erakusten ditu nerabeen artean antsiolitikoen eta hipnosedatzaileen kontsumoan (AHS).
Ikerketan ikus daitekeenez, AHSen kontsumoa nabarmen handiagoa da neska gazteen artean mutil gazteen artean baino. Ikertutako nesken % 24,1ek psikofarmakoak kontsumitu zituen noizbait, eta mutilen kasuan, % 15,3k. Eredu hori are gehiago areagotzen da urteen poderioz, eta nesken artean kontsumoa handiagoa da adin-nagusitasunera iritsi ahala. Horrela, emakumeen % 26,9k kontsumitu zituzten mota horretako farmakoak hamazazpi urte zituztenerako, eta % 30,7ra igo zen hemezortzi urterekin.
Azterlanaren abiapuntua da azken hamarkadetan “biztanleriaren osasun mentala gehiago okertu dela erakusten duten zantzuak” daudela, “batez ere, emakumeen eta nerabeen artean”, eta “azken hamarkadetan antsiolitikoen eta antidepresiboen banaketak pixkanaka gora egin du”.
Kontsumoa nerabeen artean
14-18 urte bitarteko ikasleen artean AHS kontsumoan dauden genero-desberdintasunak aztertzeko, ikerketak hainbat faktore hartu ditu kontuan, hala nola desparekotasuna, jatorria eta gurasoen hezkuntza-maila.
Azterlanak, halaber, familia-inguruneak AHSen kontsumoan duen eragina nabarmentzen du, bereziki amaren eta alabaren arteko harremana. Iradokitzen da amaren egoera sozioekonomikoak eta mentalak lagundu lezakeela farmako horien kontsumoa alabei transmititzen, amaren eta semearen zaintza-bide gisa ulertuta, familietan ikusezinak diren berdintasunen sistema baten barruan.
Beste faktore esanguratsu bat gurasoen hezkuntza-maila da. Azterlanaren arabera, nerabeen artean AHS kontsumoak gora egin du gurasoen hezkuntza-mailak behera egin ahala, batez ere amen kasuan.
Diskriminazioa eta indarkeria
OPIKeko ikertzaileen arabera, “emakumeek gehien kontsumitzeko arrazoietako bat jasaten duten diskriminazio materialak eta eguneroko indarkeriek eragindako ondoez psikikoaren ondorio da”. Nesken artean kontsumo handiagoa izatearen arrazoia izan daiteke “Adin horretan, feminitatearen eraikuntza konplazentzian eta perfekzionismoan oinarritzen da, autoexijentzia akademikoaz gain, eta mendekotasun eta gehiegikeria harremanekin hasten dira”.
Azterlanaren arabera, “ohiko bizimoduaren medikalizazioaren isla izan liteke psikofarmakoen hazkunde progresiboa, profil oso lehiakorrak eta proaktiboak lortzeko prozesuek eragiten dituzten ondoezak arintzeko edo ziurgabetasun eta zaurgarritasun egoerak arintzeko erabiltzen baitira”. “Pilulek, azkenean, konponbide indibiduala ematen diete egiturazko errealitateetatik datozen desdoikuntza eta arazoei”, diote ikerketaren egileek.
Ikerketak azpimarratzen du beharrezkoa dela nerabezaroan osasun mentalean eta psikofarmakoen kontsumoan eragina duten gizarte-baldintzatzaileetan esku hartzea. Komunitate-mailako neurriak gomendatzen ditu, hala nola genero-berdintasuna indartuko duen hezkuntza afektibo-sexuala, elkarte-sare sendoa eraikitzea eta eztabaida-guneak ezartzea. Maila klinikoan, adierazi du komenigarria litzatekeela indarrean dauden medikalizazio-prozesuak iraultzea “, eta adierazi du beharrezkoa dela erakunde medikoei eskatzea osasun mentalari heltzeko, determinatzaile sozialak barne, joera androzentrikoak saihestuz”.
Ikerketaren egileek nabarmendu dute garrantzitsua dela emakumeen eskubideak indartuko dituzten politika publiko zein pribatuak sustatzea, eta honako hauen alde egiten dute: soldata-berdintasuna, lan-prekarietatea ezabatzea, etxeko lanak eta zaintza-lanak aitortzea eta sozializatzea, eta genero-indarkeria desagerraraztea.
OPIK
OPIK diziplina anitzeko taldea da, eta gizarte-zientzien eta osasunaren arloko ikertzaileek osatzen dute. UPV/EHUko irakasle eta ikertzaileek osatzen dute taldea, eta biztanleriaren osasunean eta gaixotasunean eragina duten gizarte-faktoreekin, osasun-arloko desberdintasun sozialekin eta biztanleria hobetzeko gizarte-baldintzatzaile horiek alda ditzaketen politikekin lotutako ikerketa-proiektuen buru da.
