Irakurketa denbora: 2 minutu
Urtarrilero, hedabideok, ustez, urteko egunik tristeena den ‘Blue Monday’-aren berri ematen dugu. Baina zer nolako oinarri zientifikoa du baieztapen horrek?
2005. urtean, Cardiffeko Unibertsitateko psikologia irakaslea zen Cliff Arnallek urteko egunik tristeena zehazteko formula matematiko bitxi bat proposatu zuen. Formula horren arabera, urtarrileko hirugarren astelehenean izaten dira urte osoko gogo-baldintza txarrenak, eta, beraz, jendeak tristura, ezkortasun eta ziurgabetasun gehiago izaten du. Urte hasieran izan ohi diren baldintza klimatologikoek, gabonetako oporretan izandako gehiegikeriek edo urtarrileko aldaparekin izaten diren prezioen igoerek egiten dute urtarrilak aukera asko izatea zalantzazko ohore hau bereganatzeko.
Formula ez oso zientifikoa
Egun horri eta erabaki horren oinarrian dagoen formulari buruz jende askok ezagutzen ez duen zerbait da marketin-estrategia baten emaitza dela. Izan ere, Sky Travel agentziaren ideia izan zen urteko egun tristeena zehazteko. Zertarako? Opor-bidaien erreserbak sustatzeko. Agentziak pentsatu zuen ideia ona zela udako oporrak planifikatzen hasteko egunik onena zein zen kalkulatzea. Horretarako, Arnallekin harremanetan jarri zen, modu ustez zientifikoan, egun hori kalkulatzeko.
Marketin-estrategiak arrakasta handia izan zuen. Denboraldi horretako bidaia-paketeen salmentak handitzea lortu zuen eta imajinario kolektiboan sartu da. Hainbeste, non marka askok data hau aprobetxatzen duten kanpainak abiarazteko, urteko egunik tristeenaren ustezko etsipenari aurre egiteko.
Oinarri zientifikorik ez
Hala ere, komunitate zientifikoak berehala baztertu zuen teoria egun tristeena zein zen erabakitzeko erabilitako formula eta pseudozientziatzat ko zuen. Arnall-en formulak hainbat faktore hartzen zituen kontuan, hala nola eguzki-argiaren falta, estres finantzarioa eta bete gabeko urte berriko asmo frustratuen ondoriozko etsipena. ‘Motibazioa’ edo ‘aldaketa beharra’ moduko aldagai subjektiboak erabiliz zaila da emaitza koherentea bat lortzea.
Gaur egun, Arnall berak parte hartzen du bere asmaketaren kontrako borrokan, #StopBlueMonday traola erabiliz eta defendatuz “zoriona egunez egun eraiki behar da, egun triste eta apalgarriak sortuko lituzkeen edozein formularekin amaitzeko” defendatzen du.
Ez zegoen oso oker Oinarri zientifikoa izan ala ez, urtarrilean badira zenbait inguruabar tristura edo nekea sor dezaketenak. Adibidez, gabonetako gehiegizko azukre kontsumoaren ondoren elikadura-ohituretan izandako aldaketak dopamina mailetan eragin dezake, nekea eta umore-aldaketak sortuz. Gainera, oporretatik lanera itzultzeak estresa eta lo-arazoak ere eragin ditzake. Era berean, neguko klimak ere eragina du. Urtaroko Nahasmendu Afektibo (UNA) gisa ezagutzen den baldintza, neguko hilabeteetan, egunak laburragoak eta eguzkitako argi gutxiago dagoenean, pertsona batzuei eragiten die.
Argazkia: shutterstock.com
Advertisements
